تأثیر تنش آبی بر الگوی توزیع ریشه در خاک و جذب آب توسط گیاه لوبیا

ریشه نقش اساسی در جذب آب و املاح گیاه داشته و الگوی توزیع آن در اعماق خاک متأثر از عوامل ژنتیکی، محیطی و مدیریتی از جمله مدیریت زراعی، روش آبیاری و مقدار آب در دسترس است. در این تحقیق، به منظور مطالعه الگوی توزیع ریشه و جذب آب توسط آن، کشت گیاه لوبیا در قالب طرح کاملاً تصادفی، با چهار تیمار و چهار تکرار انجام گرفت. تیمارها شامل آبیاری کامل به عنوان شاهد (fi)، و کم آبیاری با کاربرد مقادیر به ترتیب 80، 60 و 50 درصد تیمار شاهد (di80، di60 و di50) بودند. به منظور تعقیب روند توسعه ریشه، گلدان ها شفاف اختیار شدند و خاک مورد آزمایش به وسیله ی لایه ای از واکس (25% پارافین و 75% وازلین) به ضخامت 2-5/1 سانتیمتر، به 4 قسمت مساوی تقسیم شد.در تیمار شاهد، حداکثر آب به کار برده شده در هر لایه، معادل مقدار آبی بود که آن را به رطوبت ظرفیت زراعی برساند. مقایسه توزیع وزنی و تراکم طولی ریشه در اعماق مختلف خاک، در تیمارهای مختلف حاکی از تفاوت معنی دار مقادیر این پارامترها در عمق های متناظر است. نتایج نشان می دهد که اعمال تنش رطوبتی بر گیاه لوبیا، باعث تغییر در الگوی توزیع ریشه ها نمی شود. در تیمار fi وdi80 به ترتیب 84 و 79% و در تیمار di60 و di50، 75 و 77% وزن ریشه ها در عمق 40-0 سانتیمتری خاک گلدان ها قرار داشت. در تیمار شاهد جذب آب تقریباً با مقدار تبخیر-تعرق گیاه برابر بود. مقایسه مدل های جذب آب و مشاهدات نشان داد اگرچه قانون تجربی 40، 30،20،10 ساده ترین مدل در بیان الگوی جذب آب در اعماق مختلف خاک می باشد، ولی در این تحقیق متوسط جذب در یک دوره را به خوبی بیان نمود. بعد از مدل تجربی یاد شده، مدل های نمایی به خوبی توانستند روند جذب را در ریشه شبیه سازی نمایند. انطباق یا عدم انطباق الگوی جذب آب توسط گیاه بر الگوی توزیع وزنی و طولی ریشه در عمق خاک، بستگی به شدت و مدت تنش رطوبتی دارد. در تنش های شدید رطوبتی، حداکثر جذب آب در لایه های عمیق تر خاک اتفاق می افتد.